Met Van Perlo… olifanten spotten op de Kinabatangan rivier

De eerste twee dagen van ons vijfdaagse Borneo avontuur verblijven we in Sepilok en langs de Kinabatangan rivier. Hier hebben we een grote kans om megaveel vette en unieke dieren te zien.

Name and shame

Om vanaf Labuan Bajo in Borneo te komen moeten we drie vluchten nemen. De eerste is naar Denpasar, waar we gelukkig een lange overstaptijd hebben. M’n backpack verschijnt namelijk maar niet op de bagageband, terwijl een identieke tas rondje na rondje op de band blijft liggen. Het heeft er alle schijn van dat iemand de verkeerde tas heeft gepakt. Gelukkig is Max Lewis uit Engeland (name and shame) wel snugger genoeg om z’n mobiele nummer op z’n tastag te schrijven, waardoor we ‘m vrij snel kunnen bereiken. Een half uur later komt een blonde krullenbol zwetend aanrennen met m’n tas. Mooi, kunnen we doorvliegen naar Kuala Lumpur waar we een nachtelijke overstap hebben. We hebben geleerd van ons luchthavenavontuur in Bogotá, dus voor 4 uurtjes slaap boeken we toch maar een hotel naast het vliegveld. In de vroege ochtend vliegen we naar de stad Sandakan in Borneo. Het is een lelijke stad, vegetarisch eten is moeilijk te scoren en we zijn moe. Dus na een slenterdagje verplaatsen we onszelf de volgende dag naar het rustige Sepilok. Hier chillen we lekker aan het zwembad aan de rand van het regenwoud. Dat is een stuk beter vertoeven. En het is dichtbij het startpunt van onze vijfdaagse jungletour die morgen van start gaat.

Verstoort

De jungletour wordt georganiseerd door River Junkie en onze gids voor de komende vijf dagen is de in Borneo geboren Jef. Ons kleine reisgezelschap bestaat verder uit drie gezellige Nederlandse broers en een excentrieke Australische meid. We starten de dag bij het Sepilok Orangutan Rehabilitation Centre. Hier vangen ze orang-oetans op die (door menselijk toedoen en ontbossing) gewond zijn geraakt of wees zijn geworden. Sinds 1963 hebben ze hier ruim honderd orang-oetans in hun eigen beschermde regenwoud van 4300 hectare vrijgelaten. Het centrum wordt ook gebruikt om ons en de lokale bevolking te onderwijzen, maar men wil niet dat dit het rehabilitatieproces verstoort. In eerste instantie begrijpen we niet waarom de orang-oetans dan wel gevoerd worden op platforms, maar het blijkt dat het eentonige eten ze aanmoedigt om uiteindelijk (als ze aangesterkt zijn) zelf gevarieerd voedsel in het woud te vinden.

Kolderiek

Bij het eerste voederplatform zitten we achter glas en zien we de oranjeharige apen van heel dichtbij rondslingeren aan hun handen en voeten. Het voelt aan als een dierentuin, maar wetende dat deze grappenmakers hier voor een andere reden zijn kunnen we er wel van genieten. Onderweg naar de tweede voederplek zien we langs het pad een orang-oetan heel dichtbij in de boom zitten. Cool! Tijd om ‘m goed te bekijken krijgen we echter niet, want we worden gesommeerd om door te lopen. Fair enough. Bij het tweede platform staan we in de buitenlucht en zien een orang-oetan al klaarzitten op het houten platform als een werknemer een grote mand fruit daarop leegkiepert. We begrijpen al snel waarom. De orang-oetan probeert tientallen makaken weg te meppen die bananen proberen te gappen. Het is kolderiek hoe sommige makaken schichtig rondkijken en een bananentros in luttele seconden naar binnen proppen zodra ze die te pakken krijgen.

Gratis

Aan de overkant van de straat zit het Sunbear Conservation Centre. Ze hebben hier hetzelfde concept als bij de orang-oetan opvang, maar dan met honingberen. Deze ernstig bedreigde kleinste beer ter wereld heeft klauwen die vastzitten aan z’n botten, waarmee die de bast van bomen aan flarden kan trekken. Met z’n extreem lange tong kan die vervolgens de honing en andere lekkere dingen oplikken. Een fascinerend beest en dat vind de BBC ook. Die zijn hier nu aan het filmen voor een natuurdocumentaire en we krijgen een gratis kijkje achter de schermen. Ze smeren het uiteinde van een lange stok in met honing en houden die boven een boompje. De beer probeert de stok te grijpen, maar met trillende achterpoten balanceert ie aan een tak die veel te klein is. Dit werkt niet. Pas als ie op de grond op z’n achterpoten gaat staan, krijgen ze z’n unieke hoefijzervormige vlek op z’n borst goed in beeld.

Neusaap

Na de opvangcentra stappen we in het tourbusje en rijden we in een paar uur naar de modderige Kinabatangan rivier. Hier slapen we de komende twee nachten in een dorm bij Nature Lodge. Het is allemaal basic, maar we hebben zowaar een airco in de kamer dus wij zijn blij. Om dieren te spotten stappen we aan het eind van de middag in een bootje. Eén van de bijzondere dieren hier is de neusaap, een primatensoort die enkel op Borneo voorkomt. Mohammed is onze bootgids en al gauw mag ie z’n favoriete Nederlandse zin roepen: “Neusaap in de boom”! Een mannetjes neusaap met z’n vijftien vrouwtjes zitten langs de oever in de boom. De vrouwtjes en kinderen hebben een Pinokkio puntneus en enkel het grote mannetje heeft een grote flap tot over z’n lip hangen.

Zoetsappig

We varen daarna een stuk verder over de Kinabatangan rivier dan gebruikelijk is, maar met een goede reden. Er zijn Borneodwergolifanten (ook wel pygmy genoemd) langs de oever gezien. En ja hoor, even later zien we een hele familie tussen het hoge gras staan! Deze kleinste olifanten ter wereld zien er misschien niet gevaarlijk uit, maar ze zijn verdomde sterk want ze trekken het riet en gras er met twee vingers in de slurf uit. Het is mooi om te zien dat het mannetje gewoon z’n volledige slagtanden (nog) heeft en we smelten van het zoetsappige beeld van de baby olifant die zich een beetje verschuilt achter moeders. Schattig. De avond valt, dus het is tijd voor het diner bij de lodge. Daarna maken we een korte nachtwandeling, waarbij we aangeraden worden om laarzen te huren. We zijn blij dat we de raad opvolgen, want dat blijkt een dikke must. We spotten weinig nachtleven terwijl we door de scheendiepe modder, smurrie en drek ploeteren, maar we krijgen nog wel een slapende ijsvogel en een ieniemini witlipkikker in het vizier.

Die oortjes!

Glas-in-lood

Na een korte nacht stappen we om zes uur weer in het bootje om wildlife te spotten. Het is rustig, maar we zien wel een indrukwekkende, meterslange krokodil die op de oever luiert. Een paar uur later maken we een wandeling door het woud, wat voelt als een kleine schoolexcursie. De grootste vlinder die we ooit gezien hebben vliegt voorbij. De common tree nymph heeft prachtige witte glas-in-lood-achtige vleugels met zwarte stippen. Verder zien we duizenden duizendpoten en krijgen we uitleg over wat je kan doen als je verdwaalt bent en moet overnachten in de jungle. En we leren hoe je planten en vruchten kan gebruiken als medicijn tegen bijvoorbeeld darmklachten of malaria. Altijd handig om te weten.

Elviskapsel

In de middag toepen we met ons groepje bij het restaurant om de tijd te doden en in de namiddag stappen we weer in het bootje. Maaike is alert en spot op een tak een geel-oranje Elviskapsel. Het is een kleurrijke neushoornvogel! Het bewijs dat de natuur rare dingen kan bedenken. Kort daarna zien we een eekhoorn over een touw lopen die over een zijrivier gespannen is. Dat is gedaan zodat dieren een groter leefgebied krijgen en makkelijker aan voedsel kunnen komen. Verder stoppen we bij een plek waar veel makaken zitten. Ze voelen zich duidelijk op hun gemak, want pal voor onze neus doen ze wat voortplantingsoefeningen. In ieder geval één aapje heeft betere dingen te doen, want die spot een grote krokodil in het water en de hele groep makaken schiet de boom in.

Poepkunsten

Na het diner doen we nog een laatste nachtwandeling. Maaike en de Australische meid houden het na het bewonderen van een grote spin voor gezien, dus wordt het een mannenavond. Onze hoop is om nog een civetkat te spotten. Ze staan bekend om hun poepkunsten, want één van de duurste koffiesoorten ter wereld wordt gemaakt van de koffiebessen die ze uitpoepen en in sommige parfums zit de afscheiding van hun anusklier. Blijkbaar ruikt hun poep daadwerkelijk naar bloemetjes… Nog voordat we goed en wel op pad zijn spotten we een schichtige zwarte common palm civet. We zien niet veel meer dan de contouren van een grote huiskat met een lange staart, maar toch. Niet veel later denkt de gids weer iets te zien. Normaal gesproken begeleid ie ons netjes over het pad, maar nu struint ie door de bosjes en struiken en gebaard hij ons om hem te volgen. Ineens staan we dichtbij een gestreepte Malay civet die totaal niet lijkt door te hebben dat wij er zijn, dus we kunnen ‘m goed bewonderen. Het feest wordt helemaal compleet als we ook nog een duidelijke glimp opvangen van nog een derde soort civet, de banded linsang. Een mooi einde van het eerste deel van onze jungle tour. Morgen gaan we naar de volgende bestemming, Danum Valley.